Krajowy System Ratowniczo-Gaœniczy (KSRG) – powstał w 1995 roku. Celem jego istnienia jest ujednolicenie działań o charakterze ratowniczym, podejmowanych w sytuacjach zagrożeń życia, zdrowia, mienia lub œrodowiska, podejmowanych przez Państwowš Straż Pożarnš i inne podmioty ratownicze (głównie Ochotniczš Straż Pożarnš). Centralnym organem administracji rzšdowej w sprawach organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaœniczego jest Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej. Swoje zadania KSRG realizuje poprzez koordynację walki z pożarami i innymi klęskami żywiołowymi oraz ratownictwa technicznego, ekologicznego i medycznego na wszystkich szczeblach administracji. Krajowy system ratowniczo-gaœniczy stanowi integralnš częœć systemu bezpieczeństwa państwa. Krajowy system ratowniczo-gaœniczy dzieli się na trzy poziomy:

  • Poziom powiatowy Struktura KSRG w poszczególnych powiatach zależy od rodzaju zagrożeń i sieci jednostek ratowniczych. Dysponowanie jednostek systemu do działań ratowniczych oraz alarmowanie podmiotów współdziałajšcych odbywa się poprzez powiatowe stanowisko kierowania PSP współdziałajšce ze stanowiskami dyżurnymi administracji samorzšdowej wójtówburmistrzów,prezydentów miast oraz starostów. W przypadku gdy siły i œrodki systemu ratowniczo-gaœniczego na obszarze powiatu okażš się niewystarczajšce (drastyczny wzrost skali zdarzenia, równoczesnoœć zdarzeń, brak jednostek specjalistycznych) lub zdarzenie swym zasięgiem wykracza poza obszar powiatu, uruchamiany jest wyższy poziom systemu ratowniczo-gaœniczego poziom wojewódzki[1].
  • Poziom wojewódzki Poziom wojewódzki spełnia rolę wspomagajšcš i koordynacyjnš w sytuacjach wymagajšcych użycia sił i œrodków spoza powiatu w którym ma miejsce zdarzenie. Podstawowe siły i œrodki KSRG na poziomie województwa to wojewódzki odwód operacyjny z grupami specjalistycznymi (wydzielone siły i œrodki z poziomów powiatowych) oraz krajowa baza sprzętu specjalistycznego. Dysponowanie jednostek systemu do działań ratowniczych oraz alarmowanie podmiotów współdziałajšcych odbywa się poprzez wojewódzkie stanowisko koordynacji ratownictwa PSP współdziałajšce z centrami zarzšdzania kryzysowego wojewody. W przypadku gdy siły i œrodki KSRG na poziomie województwa okażš się niewystarczajšce lub zdarzenie przekracza obszar województwa, uruchamiany jest najwyższy poziom systemu ratowniczo-gaœniczego poziom centralny[1].
  • Poziom centralny Poziom centralny spełnia rolę wspomagajšcš i koordynacyjnš w sytuacjach wymagajšcych użycia sił i œrodków spoza województwa w którym ma miejsce zdarzenie. Podstawowe siły i œrodki krajowego systemu ratowniczo-gaœniczego na poziomie centralnym to centralny odwód operacyjny z grupami specjalistycznymi (wydzielone siły i œrodki z poziomów wojewódzkich), krajowe bazy sprzętu specjalistycznego oraz siły i œrodki szkół PSP. Dysponowanie jednostek systemu do działań ratowniczych oraz alarmowanie podmiotów współdziałajšcych odbywa się poprzez Krajowe Centrum Koordynacji Ratownictwa i Ochrony Ludnoœci (pełnišce również funkcje międzyresortowego centrum zarzšdzania kryzysowego)[1].

 

 

W Krajowym Systemie Ratowniczo – Gaœniczym funkcjonuje (stan na 7 grudnia 2011):

  • 499 (w tym 5 szkolnych) jednostek ratowniczo-gaœniczych Państwowej Straży Pożarnej;
  • 3.841 jednostek ochotniczych straży pożarnych;
  • 5 zakładowych straży pożarnych;
  • 12 szpitali, w tym 10 szpitali Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w Warszawie, Krakowie, Poznaniu, Łodzi, Olsztynie, Katowicach, Białymstoku, Lublinie, Szczecinie i Wrocławiu oraz Centrum Leczenia Oparzeń w Siemianowicach Œlšskich i Szpital Praski;
  • 205 specjalistów krajowych z różnych dziedzin ratownictwa.

( Ÿródło: Wikipedia )

Od 1995 roku zaczšł funkcjonować w Polsce, zorganizowany przez Państwowš Straż Pożarnš, krajowy system ratowniczo-gaœniczy, którego podstawowym celem jest ochrona życia, zdrowia, mienia lub œrodowiska poprzez: walkę z pożarami i innymi klęskami żywiołowymi, ratownictwo techniczne, chemiczne i od 1997 roku również poprzez ratownictwo ekologiczne i medyczne.

 

Podstawowym założeniem w budowie systemu ratowniczo-gaœniczego było stworzenie jednolitego i spójnego układu, skupiajšcego powišzane ze sobš różne podmioty ratownicze, tak aby można było podjšć skutecznie każde działanie ratownicze.

Krajowy System Ratowniczo-Gaœniczy (KSRG) stanowi integralnš częœć bezpieczeństwa wewnętrznego państwa, obejmujšcš w celu ratowania życia, zdrowia, mienia lub œrodowiska, prognozowanie, rozpoznawanie i zwalczanie pożarów, klęsk żywiołowych lub innych miejscowych zagrożeń.

Konstrukcja systemu zakłada, że zasady realizacji podstawowych zadań ratowniczych sš niezmienne i dostosowane do specyfiki wszelkiego rodzaju zdarzeń, również zdarzeń masowych lub klęsk żywiołowych, kiedy siły i œrodki ratownicze sš niewystarczajšce, a organizacja działań ratowniczych wymaga modyfikacji priorytetów oraz dokonania uproszczeń w procedurach działania.

   

STRUKTURA ORGANIZACYJNA

Zgodnie z właœciwoœciš terytorialnš, Krajowy System Ratowniczo-Gaœniczy tworzš oraz koordynujš jego funkcjonowanie, następujšce organy władzy :

  • burmistrz lub prezydent miasta) w zakresie zadań ustalonych przez wojewodę,
  • starosta, który okreœla zadania i kontroluje wykonywanie zadań na obszarze powiatu, a w sytuacjach nadzwyczajnych zagrożeń życia, zdrowia, œrodowiska i mienia zarzšdza systemem przy pomocy powiatowego zespołu reagowania kryzysowego,
  • wojewoda, który okreœla zadania i kontroluje ich wykonanie na obszarze województwa, a w sytuacjach nadzwyczajnych zagrożeń życia, zdrowia, œrodowiska i mienia zarzšdza systemem przy pomocy wojewódzkiego zespołu reagowania kryzysowego.

Centralnym organem administracji rzšdowej w sprawach organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaœniczego oraz ochrony przeciwpożarowej jest Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej, podległy ministrowi właœciwemu do spraw wewnętrznych.

Krajowy System Ratowniczo-Gaœniczy zorganizowany jest w sposób zapewniajšcy jego cišgłe funkcjonowanie na poszczególnych poziomach, tj.:

  • powiatowym, jako podstawowym poziomie wykonawczym działań ratowniczych na obszarze gmin i powiatu,
  • wojewódzkim, jako poziomie wspomagania i koordynacji działań ratowniczych na obszarze województwa,
  • centralnym, jako poziomie wspomagania i koordynacji działań ratowniczych na obszarze kraju.

System funkcjonuje w dwóch stanach:

  • stałym czuwaniu i doraŸnym reagowaniu, polegajšcym na podejmowaniu działań ratowniczych przez własne siły i œrodki powiatu i gmin,
  • wykonywaniu działań ratowniczych wymagajšcych użycia sił i œrodków spoza powiatu, wtedy uruchamiany jest poziom wspomagania i koordynacji ze szczebla wojewódzkiego, a przy dużych lub złożonych działaniach ratowniczych ze szczebla centralnego (kraju).   

Poziom powiatu

Szczególnie ważnym poziomem budowania systemu jest powiat, gdyż tam przyjmowane sš wszelkie zgłoszenia o zdarzeniach wymagajšcych podjęcia działań ratowniczych w oparciu o procedury ujęte w planach ratowniczych oraz realizowane sš działania  ratownicze, również  wówczas, gdy siły i œrodki gminnych podmiotów ratowniczych sš niewystarczajšce i wymagajš wsparcia z poziomu wojewódzkiego i krajowego.

Struktura KSRG w poszczególnych powiatach zależy od rodzaju zagrożeń i sieci jednostek ratowniczych, a ta jest zależna  od możliwoœci włšczenia do systemu, poza jednostkami ochrony przeciwpożarowej, innych służb i podmiotów funkcjonujšcych na obszarze powiatu, zarówno na podstawie decyzji starosty, jak i  umowy cywilno-prawnej podpisanej ze starostš.

Dysponowanie jednostek systemu do działań ratowniczych oraz alarmowanie podmiotów współdziałajšcych odbywa się poprzez powiatowe stanowisko kierowania PSP, współdziałajšce ze stanowiskami dyżurnymi administracji samorzšdowej wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) i starostów oraz zintegrowane z punktami alarmowymi komponentów systemu (selektywne wywoływanie ochotniczych straży pożarnych, alarmowanie pogotowia ratunkowego, jednostek organizacyjnych Policji oraz organizacji pozarzšdowych).

System ratowniczy jest podstawowym narzędziem starosty służšcym do realizacji zadań ratowniczych na obszarze   powiatu w czasie pożaru, klęski żywiołowej lub likwidacji innych miejscowych zagrożeń.

Zapewnienie skutecznych warunków realizacji bieżšcych zadań ratowniczych przez podmioty  KSRG na obszarze powiatu leży w gestii starosty, który:

  • uzgadnia wspólne działanie podmiotów systemu,
  • zatwierdza plany ratownicze oraz programy działania powiatowych służb, inspekcji  i straży oraz innych jednostek organizacyjnych powiatu w zakresie ich udziału w KSRG,
  • okreœla zadania KSRG na obszarze powiatu oraz kontroluje ich realizację,
  • uwzględnia w projekcie budżetu powiatu niezbędne œrodki finansowe na skuteczne działania ratownicze powiatowych  służb, inspekcji  i straży oraz innych jednostek organizacyjnych powiatu oraz dysponuje rezerwš budżetowš powiatu,
  • powołuje i przewodniczy powiatowemu zespołowi reagowania kryzysowego.

W sytuacjach nadzwyczajnych zagrożeń życia, zdrowia lub œrodowiska oraz w stanach kryzysu starosta kieruje krajowym systemem ratowniczo-gaœniczym  w zakresie:

  • okreœlania celów do osišgnięcia i priorytetów działań ratowniczych,
  • zabezpieczenia logistyki dla sił ratowniczych i pomocniczych,
  • zapewnienia minimalnych wymogów do przetrwania ludnoœci na obszarach  (lub z obiektów) dotkniętych zdarzeniem,
  • nadzorowania realizacji przydzielonych zadań oraz monitorowania przebiegu działań ratowniczych.

Dla odpowiedniego przygotowania powiatu do zwalczania powstałych zagrożeń i usuwania ich skutków oraz koordynacji działań ratowniczych starostowie posiadajš kilka narzędzi:

  • plan ratowniczy powiatu zawierajšcy podstawowe zadania i procedury postępowania na wypadek zagrożeń;

Plan ratowniczy dla obszaru powiatu opracowuje komendant powiatowy PSP, a zatwierdza starosta. W planie ratowniczym okreœlone sš zadania dla podmiotów wchodzšcych w skład systemu ratowniczo-gaœniczego i dla podmiotów współdziałajšcych oraz zasady i sposób ich alarmowania. Komendant powiatowy  uzgadnia plan ratowniczy z jednostkami systemu ratowniczego oraz z podmiotami współdziałajšcymi z systemem, w częœci dotyczšcej ich zadań.

  • powiatowy zespół reagowania kryzysowego, który jest organem doradczym starosty,
  • powiatowe centrum zarzšdzania kryzysowego.

W przypadku, gdy siły i œrodki systemu ratowniczo-gaœniczego na obszarze powiatu okażš się niewystarczajšce ( drastyczny wzrost skali zdarzenia, równoczesnoœć zdarzeń, brak jednostek specjalistycznych) lub zdarzenie swym zasięgiem wykracza poza obszar powiatu, uruchamiany jest wyższy poziom KSRG - poziom wojewódzki.

Kierowanie /dowodzenie/ działaniami ratowniczymi, których rozmiar lub zasięg przekracza możliwoœci sił ratowniczych poziomu powiatu przejmuje komendant wojewódzki PSP lub upoważniony przez niego oficer.

 

Poziom województwa

Poziom wojewódzki spełnia rolę wspomagajšcš i koordynacyjnš w sytuacjach wymagajšcych użycia sił i œrodków  spoza powiatu, w którym ma miejsce zdarzenie.

Podstawowe siły i œrodki KSRG na poziomie województwa, to wojewódzki odwód operacyjny z grupami specjalistycznymi (wydzielone siły i œrodki z poziomów powiatowych) oraz krajowa baza sprzętu specjalistycznego.

Dysponowanie jednostek systemu do działań ratowniczych oraz alarmowanie podmiotów współdziałajšcych odbywa się poprzez wojewódzkie stanowisko koordynacji ratownictwa PSP, współdziałajšce z centrami zarzšdzania kryzysowego wojewodów oraz administracjš zespolonš (np. Komendantem Wojewódzkim Policji, Wojewódzkim Inspektorem Ochrony Œrodowiska, Wojewódzkim Inspektorem Nadzoru Budowlanego, Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym,) i niezespolonš (Oddziałem Straży Granicznej, Zarzšdem Gospodarki Wodnej, Urzędem Żeglugi Œródlšdowej, WKU i innymi).

Istotnš rolę w zakresie koordynacji działań jednostek KSRG z podmiotami współdziałajšcymi z  systemem na obszarze województwa pełni wojewoda, poprzez wojewódzki zespół reagowania kryzysowego.

Procedury działania i uruchamiania systemu ratowniczo-gaœniczego na poziomie województwa, w odniesieniu do poszczególnych typów zagrożeń, sš  okreœlone w wojewódzkim planie ratowniczym, do opracowania którego  zobowišzany jest komendant wojewódzki PSP. Ich treœć stanowiš wybrane elementy planów ratowniczych, tych powiatów, w których siły i œrodki sš niewystarczajšce do usuwania istniejšcych tam zagrożeń. Ponadto zawierajš organizacyjno-techniczne sposoby likwidacji zagrożeń, wymagajšcych zaangażowania w działaniach ratowniczych znacznych sił i œrodków   /np. klęski żywiołowe/ oraz zagrożeń, które mogš powstać na granicy powiatów lub województwa. Komendant wojewódzki  uzgadnia plan ratowniczy z podmiotami KSRG oraz z podmiotami współdziałajšcymi z systemem, w częœci dotyczšcej ich zadań. Plan ratowniczy zatwierdza wojewoda.

W przypadku zdarzenia, gdy siły i œrodki KSRG na poziomie województwa okażš się niewystarczajšce lub zdarzenie /zagrożenie / przekracza obszar województwa, uruchamiany jest najwyższy poziom systemu ratowniczego – poziom centralny / kraju/.

Kierowanie /dowodzenie/ działaniami ratowniczymi, których rozmiar lub zasięg przekracza możliwoœci sił ratowniczych poziomu wojewódzkiego przejmuje Komendant Główny PSP lub upoważniony przez niego oficer.

   

Poziom centralny /kraju/

Poziom centralny /kraju/ spełnia rolę wspomagajšcš i koordynacyjnš  w sytuacjach wymagajšcych użycia sił i œrodków  spoza województwa, w którym ma miejsce zdarzenie.

Podstawowe siły i œrodki krajowego systemu ratowniczo-gaœniczego na poziomie centralnym /kraju/, to centralny odwód operacyjny z grupami specjalistycznymi (wydzielone siły i œrodki z poziomów wojewódzkich) , krajowe bazy sprzętu specjalistycznego oraz siły i œrodki szkół PSP.

Dysponowanie jednostek systemu do działań ratowniczych oraz alarmowanie podmiotów współdziałajšcych odbywa się poprzez Krajowe Centrum Koordynacji Ratownictwa i Ochrony Ludnoœci (pełnišce również funkcje międzyresortowego centrum zarzšdzania kryzysowego).

Uruchamianie poziomów wspomagania /wojewódzkiego i centralnego/ następuje na żšdanie kierujšcego działaniami ratowniczymi poprzez powiatowe stanowisko kierowania - przy uruchamianiu poziomu wojewódzkiego i wojewódzkie stanowisko koordynacji ratownictwa - przy uruchamianiu poziomu centralnego.

W przypadku zagrożeń wymagajšcych współdziałania na szczeblu centralnym podmiotów KSRG z podmiotami innych resortów, rolę koordynatora pełni minister właœciwy do spraw wewnętrznych przy pomocy Zespołu do Spraw Kryzysowych i Centrum Zarzšdzania Kryzysowego tworzonego na bazie Krajowego Centrum Koordynacji Ratownictwa i Ochrony Ludnoœci.

Zmieniajšcy się charakter zagrożeń wymagajšcych interwencji służb ratowniczych zmusza organizatorów systemu ratowniczego do poszukiwania nowych rozwišzań organizacyjnych, w celu optymalnego  i efektywnego wykorzystania wszystkich podmiotów zajmujšcych się ratownictwem.

Mimo, że dynamicznie rozwijajšca się w ostatnich latach Państwowa Straż Pożarna poszerza zakres swej aktywnoœci o działania specjalistyczne, to nadal istniejš podmioty ratownicze, które w sposób istotny mogš uzupełnić możliwoœci KSRG. Przyjęta i realizowana w praktyce filozofia krajowego systemu ratowniczo- gaœniczego zakłada œcisłš współpracę ze wszystkimi podmiotami posiadajšcymi sprzęt, kadrę lub bazy danych przydatne w prowadzeniu działań ratowniczych. Każdy podmiot mogšcy realizować lub wspomagać działania ratownicze może współpracować z KSRG albo w jego strukturze organizacyjnej lub jako podmiot wspomagajšcy działania systemu.

Na szczeblu centralnym podpisywane sš przez Komendanta Głównego PSP porozumienia o włšczeniu do systemu lub współdziałaniu z systemem podmiotów, których działalnoœć może być przydatna w akcjach ratowniczych. Sš to zarówno organizacje pozarzšdowe jak i profesjonalne służby ratownicze. Porozumienia zawierane na szczeblu centralnym okreœlajš ogólne ramy  współpracy w zakresie ratownictwa i sš podstawš do zawierania szczegółowych porozumień na poziomie wojewódzkim i powiatowym.

Obecnie ( 31 grudnia 2004) w Krajowym Systemie Ratowniczo-gaœniczym funkcjonuje:

  • 508 jednostek ratowniczo- gaœniczych Państwowej Straży Pożarnej,
  • 3433 jednostek ochotniczych straży pożarnych,
  • 4 zakładowe straże pożarne,
  • 2 zakładowa służba ratownicza,
  • 11 szpitali, w tym 10 szpitali MSW i A w Warszawie, Krakowie, Poznaniu, Łodzi, Olsztynie, Katowicach, Białymstoku, Lublinie, Szczecinie i Wrocławiu oraz Centrum Leczenia Oparzeń w Siemianowicach Œlšskich,
  • 297 specjalistów krajowych z różnych dziedzin ratownictwa.

System wspomagajš na zasadzie zawartych porozumień służby, inspekcje i straże m.in. Morska Służba Poszukiwania i Ratownictwa (SAR), Stacje Ratownictwa Górniczego, Policja, Straż Graniczna, Państwowa Inspekcja Ochrony Œrodowiska, Państwowa Agencja Atomistyki, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej oraz organizacje pozarzšdowe, jak: GOPR, WOPR, TOPR, Aeroklub Polski, ZHP, Polska Misja Medyczna, PCK i inne.

Siły i œrodki KSRG mogš być w dowolnym momencie i w pełnym zakresie skierowane do działań ratowniczych - poprzez stanowiska kierowania Państwowej Straży Pożarnej.

Wyznaczona częœć zasobów krajowego systemu ratowniczo-gaœniczego jest zorganizowana w postaci odwodów operacyjnych.

W przypadku wyczerpania sił poszczególnych powiatów lub gdy zagrożenie obejmie większy obszar, w pierwszej kolejnoœci na poziomie wojewódzkim użyte zostanš zasoby wojewódzkich brygad odwodowych KSRG, na które składa się 99 kompanii z 4 tysišcami ratowników oraz 950 pojazdami ratowniczymi.

W razie potrzeby w ramach Centralnego Odwodu Operacyjnego KSRG ( wsparcie ze szczebla centralnego) można dodatkowo skierować do działań w dowolny rejon kraju bataliony z 16 wojewódzkich brygad odwodowych.

Łšczne siły Centralnego Odwodu Operacyjnego KSRG możliwe do użycia, to dodatkowo ponad cztery tysišce zawodowych ratowników oraz siedemset pojazdów specjalnych i gaœniczych, całoœć wsparta logistykš.

W skład odwodów operacyjnych wchodzš m.in:

  • 134 kompanie gaœnicze,
  • 47 grup ratownictwa chemicznego,
  • 55 specjalistycznych grup ratownictwa wodno-nurkowego,
  • 22 specjalistyczne grupy ratownictwa wysokoœciowego, które mogš prowadzić działania we współpracy ze œmigłowcami,
  • 5 grup poszukiwawczo-ratowniczych.

Rozwišzania strukturalno organizacyjne Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaœniczego pozwalajš na efektywne wykorzystanie potencjałów organizacyjnych, technicznych i intelektualnych różnych podmiotów ratowniczych i współdziałajšcych, co prowadzi do tego, że system ten nie stanowi wyizolowanego składnika bezpieczeństwa publicznego, lecz jego ważny czynnik, żywo reagujšcy na wszelkie zmiany i  w wysokim stopniu współdziałajšcy z otoczeniem. Stšd też granice, w których działa system sš bardzo elastyczne, co przejawia się gotowoœciš do wypełniania zadań w każdych warunkach.

ZELÓW